Nguyên nhân nào khiến chúng ta không thể bảo quản thực phẩm mãi mãi trong những chiếc hộp?
Bất cứ ai có thể cũng từng mang nỗi sợ hãi về một cuộc tàn sát: đó có thể là một thảm họa hạt nhân, những zombie… Và trong mỗi bộ phim về những người còn sống sót sau khi thảm họa kết thúc, thức ăn đóng hộp luôn đóng vai trò quan trọng. Đối với những người ít lo lắng về ngày tận thế, thực phẩm đóng hộp cũng là một sự lựa chọn tuyệt vời cho những cuộc cắm trại hay lưu giữ lâu dài trong tủ lạnh.
Tuy nhiên, điều mà nhiều người không nhận ra là thực phẩm đóng hộp không phải mãi mãi giữ nguyên chất lượng. Thực phẩm đóng hộp có thể cất giữ trong 5 năm hoặc thậm chí là cả thập niên nhưng có một số yếu tố cuối cùng vẫn khiến chúng bị hỏng. Câu hỏi đặt ra là tại sao nó không thể tồn tại mãi mãi? Những gì cuối cùng sẽ làm cho thực phẩm đóng hộp bị hỏng?
Câu trả lời: Thực phẩm đóng hộp được khử trùng, chế biến và bảo quản đúng cách sẽ không hỏng, mặc dù hương vị có thể thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên, độ ẩm quá cao, nhiệt độ, ánh sáng mặt trời và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của bản thân hộp và thức ăn chứa trong đó.
Tại sao thực phẩm đóng hộp có thể bảo quản trong thời gian dài?
Khi thức ăn được đóng hộp, nó được cho vào một cái hộp hoàn toàn mới, sạch và sau đó được niêm phong. Thực phẩm ban đầu được kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt, nhưng có một bước cuối cùng mà tất cả sự kì diệu xảy ra từ đây. Sau khi nấp được đậy kín, thực phẩm bắt đầu được nấu chín. Vi khuẩn và các mầm bệnh khó chịu khác được nung nóng vượt quá nhiệt độ nhất định (thường là điểm sôi của nước - 100 độ Celsius), chúng sẽ được vô hiệu hóa hoặc bị giết. Sau khi hộp được đóng kín, về lý thuyết thì không có vi khuẩn hoặc bào tử nào xâm nhập được vào thực phẩm bên trong hộp. Vì vậy, sau vài tháng, vài năm hoặc cả thập kỷ sau, lúc mở hộp ra, bạn có thể thấy thực phẩm vẫn còn tương đối tươi mới.
Thức ăn bị hỏng do vi sinh vật tiếp xúc với thực phẩm, thông qua không khí hoặc những thứ khác chạm vào thực phẩm. Những sinh vật nhỏ bé (như vi khuẩn hoặc nấm) cũng cần ăn giống như con người và mọi sinh vật sống khác. Khi đang ở trên thực phẩm, chúng ăn và thải ra chất thải giống như mọi sinh vật khác. Con người không thể tiêu hóa chất thải từ các vi sinh vật và khi đó thức ăn thường có mùi hôi (lúc này chúng ta xem như thực phẩm đó đã bị hỏng). Bằng cách loại bỏ vi sinh vật, như quá trình đóng hộp, con người có thể giữ cho chất lượng hoặc các thành phần của thực phẩm không thay đổi.
Thực phẩm bị đóng hộp hư hỏng bằng cách nào?
Dù là nguồn cung cấp thực phẩm dự phòng tốt nhất nhưng vẫn còn đó một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm đóng hộp. Nếu hầm chứa dưới lòng đất của bạn hoặc tầng hầm là ẩm ướt, hoặc nếu hộp bị ướt, các quá trình oxy hóa và hydrat hóa có thể làm cho chiếc hộp bắt đầu rỉ sét. Ngay cả khi không có rỉ sét, quá trình oxy hóa có thể mở ra cánh cửa cho vi sinh vật xâm nhập vào thực phẩm bên trong. Vào thời điểm đó, bữa tiệc bắt đầu và thực phẩm sẽ dần bị các sinh vật nhỏ bé làm hỏng hoặc giảm chất lượng.
Nếu một chiếc hộp bị hỏng, uốn cong hoặc rơi xuống, độ kín của nó sẽ bị ảnh hưởng làm cho các vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào. Hơn nữa, bất chấp quá trình khử trùng, một số thực phẩm vẫn có thể chứa các bào tử không hoạt động của vi sinh vật mà quá trình làm chín không thể loại bỏ hoàn toàn. Nếu có thể tiếp xúc với ánh sáng mặt trời (hay nhiệt độ), không khí bên trong hộp sẽ giãn nở và nhiệt độ tăng cũng tạo môi trường lí tưởng cho vi sinh vật sinh sản và phát triển. Điều này không phổ biến nhưng chắc chắn có thể xảy ra. Vì vậy, hãy chắc chắn rằng bạn đã giữ thực phẩm ở nơi mát, khô và tối.
Một số loại thực phẩm sau một thời gian sẽ bắt đầu phân hủy và xảy ra phản ứng hóa học giữa các thành phần của nó, đặc biệt là khi trong thực phẩm có hàm lượng axit cao. Mặc dù điều này không giống với cách thực phẩm bị làm hư bởi vi khuẩn nhưng nó có thể làm thay đổi hương vị và làm cho bạn không còn cảm thấy ngon miệng khi thưởng thức nữa. Nó không hẳn làm bạn mắc bệnh nhưng chắc chắn bạn sẽ mất đi một trải nghiệm ăn uống thú vị.
Cuối cùng, không có gì đảm bảo 100% rằng quá trình khử trùng và đóng hộp sẽ ngăn chặn tất cả vi sinh vật lọt vào hộp. Các nhà sản xuất thực phẩm đóng hộp có quy trình kiểm soát chặt chẽ nhưng các phương pháp đóng hộp tại nhà (đang ngày càng trở nên phổ biến) còn xa mới đạt được những tiêu chuẩn trên.
Nếu bạn muốn giữ cho mình an toàn trước các mầm bệnh gây ra bởi thực phẩm hoặc thực phẩm hư hỏng, chỉ cần cẩn thận một chút. Đầu tiên, kiểm tra xem hộp còn nguyên vẹn không. Nếu nó vẫn ổn, mở hộp và xem liệu có dấu hiệu nào của vi sinh vật đang phát triển trên bề mặt thức ăn hoặc nắp hộp không. Cuối cùng, nếm thử thức ăn xem hương vị của nó có bình thường không. Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào trong quá trình kiểm tra, bạn hãy mạnh dạn loại bỏ hộp thức ăn đó.